DEPREM VE TEMEL AFETBİLİNCİ
Afetlerin pek çok çeşidi vardır. En büyük afetlerin pek çoğu doğal afetlerdir. Su baskınları, fırtınalar,
kasırgalar, volkanik patlamalar, heyelanlar ve depremlerdir. Afetlerin bazıları da insan eliyle meydana
gelir; yangınlar, trafik kazaları kimyasal zehirlenmeler ve terör olayları.
Geniş kitleleri etkileyen doğal afetlerin en çok zarara yol açanlarından birisi de depremlerdir.
Depremler hakkında bilgi edindikçe pek çok afetten kendimizi nasıl koruyacağımız konusunda da bilgi
sahibi oluruz.
Deprem nedir? Mahallemizde ve iş yerimizde ekonomik kayıpları, yaralanma ve can kayıplarını en aza
indirmek için deprem öncesinde sırasında ve sonrasında neler yapmalıyız. Bu site depremler içinde
bulunduğumuz tehlike ve risklerin neler olduğu, can kaybı, yaralanma, iş kaybı ve ekonomik kayıpları
en aza indirmek için deprem öncesinde, sırasında ve sonrasında neler yapılabileceği konularında
halkımızı bilgilendirmek maksadı ile hazırlanmıştır.
DEPREMDEN ÖNCE
YAPISAL TEHLİKELER VE RİSKLERİN AZALTILMASI
1- Binaları doğru inşa etmek
Binaları güvenli hale getirmenin en kolay ve en ucuz yolu binaların inşaatının en başta doğru olarak
yapılmasıdır.Hiç bir bina Depreme karşı yüzde yüz dayanıklı değildir.Ancak binalarımızı içinde
yaşayanların can güvenliğini koruyacak şekilde nasıl inşa edeceğimizi bilmemiz önemlidir.
YAPILMASI GEREKENLER
a- Binaların profesyonel kişilerce tasarlanması (Mimar Mühendis) gerekir.
b- Binalar deprem yönetmeliğine göre inşa edilmelidir.
c- Zemin şartları bilinmelidir,çünkü binalar bu şartlara uygun olarak tasarlanmalıdır.Önemli olan
zeminin en üst 30 metrelik bölümüdür.
d- Doğru miktar ve kalitede inşaat malzemesi kullanılmalıdır.
e- İnşaat eğitimli ve gözetim altındaki işçiler tarafından yapılmalıdır.
f-Borular gibi yapısal olmayan unsurlar esnek malzemeden olmalı ve sallantı sırasında hareket
edebilmelidir.Asma katlar,aydınlatma elemanları,şofbenler kalorifer petekleri,klimalar ve tabelalar
Deprem ihtimali düşünülerek binaya sabitlenmelidir.
2- Denetleme ve Güçlendirme
Eğer güvenliğinizden emin olmak istiyorsanız binanızı yetkili bir mühendise denetletin. Eğer
yönetmeliğe uygun inşa edilmemişse, binanızın güçlendirilme ihtimalini öğreniniz. Bir mühendisin
sorması gereken sorular şunlardır:
a- Binanızın üzerinde bulunduğu zemin sağlam mı? Güçlü ve derin bir temel var mı?
b- Kolonlar ve kirişler binanın ağırlığını taşıyacak şekilde inşa edilmiş mi?
c- Güvenli olmayan zemin kat var mı? Örneğin uygun destek sistemi olmayan geniş mekânlar, büyük
cam pencereler, yüksek tavanlar gibi.
d- Kolonlar olmaları gereken yerlerde mi? Kesilmiş kolon var mı?
e- Yeterli ve kaliteli inşaat malzemesi kullanılmış mı?
f- Çelik çerçeveler, duvarlar, ara katlar ve tavanlar bir birlerine doğru şekilde bağlanmışlar mı?
g- Bina duvarlarında derin çatlaklar var mı?
h- Bacalar güçlendirilip alttan desteklenmiş mi?
En küçük güçlendirme programları dahi kolon eklenmesi ve bina donatılarının güçlendirilmesi ile
hayat kurtarabilirler. Güçlendirmeden sonra bina hasar görebilir ancak yaşam için güvenli olması ve
içindekilerin can kaybına uğramaması önemlidir.
YAPISAL OLMAYAN TEHLİKELER VE RİSKLERİN AZALTILMASI
Bu riskler binanın taşıyıcı sistemine ait olmayan unsurlardır. Kolonlar kirişler ve duvarlar dışındaki
hemen her şeydir. Örneğin aydınlatma havalandırma, ısıtma sistemleri, mobilya ile diğer aksam
bunun içine girer. Bir depremde meydana gelen hasarın yaklaşık yarısı yapısal olmayan nedenlerden
kaynaklanır. Yapısal olmayan hasar can kaybına, yaralanmalara tarihi ve kültürel mirasın
kaybedilmesine ve büyük ekonomik zarara neden olabilir.
Yapısal olmayan hasarlar, hastaneleri ve itfaiyeyi kullanılamaz getirebilir. Bu yüzden de daha çok can
kaybı olabilir. Yapısal olmayan hasar nedeniyle okullar aylarca kapalı kalarak genç insanların
hayatlarında çok önemli olan bir zaman kaybı olabilir. Ofis cihazları ve iş makinelerinin hasar görmesi,
iş yerlerinin kapanmasına ve dolayısıyla insanların işsiz kalmasına neden olabilir. Bu tür hasar aynı
zamanda yiyecek ve diğer önemli malzeme stoklarının hammaddelerin ve tüketim malzemelerinin
kaybına yol açarak ticarethanelerin kapanmasına yol açabilir.
Kayabilecek ve düşebilecek eşyaları sabitleyecek bazı küçük önlemler alarak evimizde ve işyerimizde
bir iki ufak değişiklik yaparak, hayatlarımızı işlerimizi ve edinmek için çok çalıştığımız diğer her şeyi az
bir maliyetle güvenceye alabiliriz.
AİLE AFET HAZIRLIK PLANI
1- Aile Toplantısı:
Depreme hazırlık olarak, okul çağındaki çocuklarda dâhil olmak üzere tüm aile üyelerinin katılımı ile
bir aile toplantısı yapılır. Bu toplantıda deprem öncesi hazırlıklar, deprem sırasında ve sonrasında
öncellikle yapılacaklar ele alınır.
2- Güvenli Yerler:
Bulunduğunuz mekânlarda tehlikeli yerleri belirleyin, örneğin pencere önleri, asılı duran büyük ve
aydınlatma araçlar, büyük ağır ve devrilebilen eşyaların yanı ocak gibi yangına neden olabilecek
eşyaların yanından uzak durun. Korunabileceğiniz daha güvenli yerleri belirleyin. Örneğin sağlam bir
masanın altı sağlam bir koltuk veya divanın yanı başı yatağınızın yanı, bir köşe dibi ya da iç
duvarlardan birinin yanı. Çömelip Kapanıp Tutunmak için en güvenli yeri bulun.
3- Çıkış Yolları:
Olağan çıkış yollarını ve belki de ilk anda aklınıza gelmeyen pencereler ve arka kapılar gibi diğer çıkış
yollarını belirleyin. Düşüp kayarak kapı koridor gibi çıkış yollarında engel oluşturacak eşyalar varsa
bunları kaldırın. Çıkışa engel olabilecek durumlarda kullanmak üzere bir levye bulundurun.
4- Su ve Yiyecek:
Su hayati önem taşıyan bir ihtiyaçtır. Deprem sırasında hem sokaklardaki hem de evimize su getiren
pek çok su borusunun kırılacağı beklenebilir. Pek çok su kaynaktan kirlenebilir. Depremin hemen
ardından eğer eviniz sağlamsa yedek su kaynağı oluşturabilirsiniz.
5- Alternatif Su Depolanması:
Her bir kişi için günlük dört litre su depolayın. Bu miktar en az üç gün için hazırlanmalıdır. Eğer bir
haftalık su depolanabilirse çok iyi olur. Bu miktardaki su içmek yemek hazırlamak, diğer ihtiyaçlar için
gereklidir. Suyu sağlam, ışık almayan bir kapta depolayın. Su doldurduğunuz plastik bidonları beton
zemin üzerine bırakmayınız. Yiyecek depolarken uzun süre dayanabilecek ve yüksek kalorili
yiyecekleri tercih ediniz.
6- Tesisatların Kapatılması:
Elektrik su ve gaz vanalarını kapatın. Bir deprem sonrasındaki en büyük tehlike yangın ve gaz
sızıntısıdır. Gaz vanalarını en önce kapatmalıyız. Her türlü gaz sızıntısı ve diğer yanıcı maddelerin
tehlike yaratmadığına emin olmadıkça kibrit, çakmak kullanmayın. Elektrik düğmelerine dokunmayın.
Tüm elektrikli aletleri, elektrik yeniden geldiğinde bozulmalarını önlemek için prizden çekin. Eğer su
borularında hasar varsa su vanalarını da kapatınız.
7- Buluşma Noktaları:
Ev içinde, ev dışında ve mahalleniz dışında tekrar bir araya gelebileceğiniz yerleri belirlemeliyiz.
Deprem olduğunda bütün aile üyeleri bir arada olmayabilir. Eğer bir birinizi tekrar nerede bulacağınızı
bilirseniz içiniz rahat olacaktır. Bir birinize ulaşmak çok zaman alabilir ve önce yakınınızda yardım
etmeniz gereken diğer insanlar olacaktır. Ancak bu plan ailenizle yeniden buluşma konusunda panik
yaşamanızı engelleyecektir.
Önce ev içinde tekrar buluşacağınız bir yer belirleyiniz. Çıkış yolu üzerinde güvenli ve merkezi bir yer
olsun. Sarsıntı durduktan sonra ailece buluşacağınız yer burası olacaktır. Sonra binanızın dışında,
mahalleniz yeterince güvenli ise tehlikelerden uzak buluşabileceğiniz bir yer seçin. Bu bir park ya da
meydan olabilir. Son olarak da mahallenizin güvenli olmaması ya da oradaki buluşma yerine
olaşamamanız durumunda, mahalleniz dışında buluşacağınız bir yer belirleyiniz. Birçok kişi için bu,
çocuklarının devam ettiği okul, ya da aile üyelerinin bildiği bir yakınlarının evi olabilir. Çocuklarınızla
bir deprem sonrasında siz ya da sizin adınıza bir akrabanız ya da bir arkadaşınız onları almak üzere
ulaşana kadar okuldan kesinlikle ayrılmayacaklarını planlamalısınız. Aile bireylerinin bir birlerini
haberdar etmek amacıyla mesaj bırakabilecekleri yerleri belirleyiniz. Ayrı yerlerde olmanız
durumunda ve evde olmadığınız durumlarda ailenize sizi nerede bulabileceklerine dair haber
bırakabilirsiniz. Evde olmadığınızı başkalarının bilmesini istemeyebilirsiniz. Bu yüzden mesajlarınızı
bırakacağınız yerler, bir taşın altı, teneke kutu ya da arka bahçe gibi gözden uzak, gizli, sadece aile
üyelerinin bildiği yerler olabilir.
8- Bölge Dışı Bağlantı Kişisi:
Bir afet sonrasında bütün telefon hatlarının açık olması yardım çağırılabilmesi açısından çok
önemlidir. Oysa telefon hatları hasar ve aşırı yüklenme nedeniyle kilitlenmektedir. Hem yerel hatlar
hem de başkent hatları yoğun olarak kullanılacaktır. Bu yüzden hem oturduğunuz bölge hem de bölge
dışında bir irtibat kişisi seçiniz. Bu kişiyi bölge dışı bağlantı kişisi olarak belirleyiniz. Bu kişiye sizi merak
edecek bütün arkadaş ve akrabalarınızın telefonunu veriniz. Arkadaş ve akrabalarınıza da bu kişinin
telefonunu veriniz. Bundan sonra iyi olduğunuzu bildirmek için yalnızca kıssa bir telefon konuşması
yapmanız yeterli olacaktır, bölge dışı bağlantı kişiniz gerisini halledecektir. Daha sonra bu kişiye tekrar
ulaşıp sizi arayan kişiler hakkında bilgi almanız daha kolay olacaktır.
9- Sağlıkla ilgili acil durumlar dışında telefon kullanmamalıyız:
Depremden sonra acil müdahale gerektirecek bir durum yoksa telefon hatlarını meşgul etmemeliyiz.
Başkalarının bu hatlara gereksinimi olabilir.
10- Önemli evrakların Hazırlanması:
Bir afet sonrası evimize bir daha girmemiz mümkün olmayabilir. Yaşamımızı devam ettirebilmek için
hangi belgelere gereksinim varsa Deprem sırasında belgelerimizin kaybolmasını önlemek için birer
kopyalarını hazırlamamız lazım.
11- Yatağımızın yanında fener. iş eldiveni ve ayakkabı bulundurmalıyız.
12- Depremden sonra asla kibrit mum kullanmamalı ve elektrik düğmelerinden uzak durmalıyız.
Deprem sırasında gaz kullanılan konutların tesisatları hasar göreceğinden olası yangınlara karşı
vanayı kapatmalıyız.
KİŞİSEL DEPREM ÇANTASI:
Ailenizin hayatta kalması için gerekli malzemeleri hazırlamanız çok önemlidir. Binayı tahliye etmeniz
gerekmese de kendinizi tekrar güvende hissedene kadar dışarıda kalmayı tercih edebilirsiniz. Bu
yüzden söz konusu malzemelerin yanınızda olması çok önemlidir. Ayrıca benzer bir çantayı da,
evinizde olmanız durumunda arabanız ve işyerinizde bulundurmanız faydalı olacaktır.
Çantada bulunması gerekenler:
A. Su
B. Enerji veren yiyecekler
C. Radyo
D. Fener
E. İlk yardım çantası
F. Kişisel reçeteli ilaçlar
G. Bir kat giysi
H. Bir miktar para
İ. Çok amaçlı çakı
J. Düdük
K. Kalem kağıt
L. İçinde önemli telefon numaralarının ve iletişime geçilecek kişilerin bilgilerinin bulunduğu su
geçirmeyen bir dosya.
Okuldaki öğrenciler içinde bir acil durum çantası hazırlanırken içindeki malzemeler şunlar olmalıdır.
Öğrencilerin aileleri ile ilgili bilgiler
Yiyecek
Su
Okullar bu malzemelerden kendi ihtiyaçlarından fazla bulundurmalıdırlar. Her okulun bir Acil durum
Yönetim Sistemi olmalıdır.
DEPREM TATBİKATLARI
İnsan beyni acil durumlara en ilkel üç şekilde tepki verir: Kavga, Kaçış, Donup Kalmak. Bunların hepsi
panik belirtileridir. Binalar ve kentlerde yaşayan bizler için bu tepkiler pek işe yaramamaktadır. Panik
olmamak için tepkilerimizi planlamalıyız.Bunun ilk ayağı eğitim ve bilgilendirmedir.Eğitimli toplumlar
depremlerde daha az zarar görmektedir.
Evde, okulda ve işyerlerinde deprem tatbikatı yapmalıyız. Deprem olduğunda yer birkaç dakika için
bir gemi gibi sallanıp çırpınır. Sallanma hafif başlayabilir, ancak daha sonra sert bir vuruşla yerinizden
sıçrarsınız. Sanki binanıza bir kamyon çarpmış gibi olur. Daha sonra kayma ve sallanma hissedersiniz.
Eğer yer sarsıntısının en güçlü olduğu noktaya yakınsanız yerinizden kıpırdamanız pek mümkün
olmayacaktır. Sakin olun eğer sakin olur ve kendinizi düşen eşyalardan sakınırsanız, bu sarsıntıyı
kazasız atlatabilirsiniz.
Kurallar basittir. Herkesin yapması gereken şunlardır.
Çömel, Kapan, Tutun
Güvenli bir yer bulup çömelin
Başınızı ve boynunuzu kuruyacak şekilde kapanın
Güvenli bir yere tutunun
Derin derin nefes alarak sakinleşmeye çalışın.
Sarsıntı geçinceye kadar olduğunuz yerde kalın.
Çömel eğilmeniz anlamına gelir. Kapan başınızı ve ensenizi korumanız gerektiğine işaret eder. Tutun
düşmemeniz için sabit bir yere tutunmanızı öğütler.DEPREM SIRASINDA YAPMAMAMIZ GEREKENLER
Merdivenlere ya da çıkışlara doğru koşmayınız
Balkona çıkmayınız
Balkon yada pencerelerden atlamayınız
Asansör kullanmayınız
DEPREMDEN SONRA NE YAPMALIYIZ:
Sakin olun panik yapmayınız. Sakin olmazsanız bile öyleymiş gibi görünün. Böyle davranmanız
çevrenizdekilerin sakinleşmesini sağlayacaktır. Önce kendi emniyetinizden emin olun. Sonra
çevrenizde yardım edebileceğiniz kimse olup olmadığını kontrol ediniz. Eğer tehlikede değilse kimseyi
hareket ettirmeyin. Gidip yardım getiriniz.
İÇERİDE
Eğer gaz kokusu alırsanız, gaz vanasını kapatın, kibrit veya çakmak kullanmayınız. Camları ve kapıları
açın elektrik düğmelerini çevirmeyin hemen binayı terk ediniz.
Dökülen tehlikeli maddeleri temizleyiniz.
Yaralanmaları kontrol edin, gerekiyor ise ilk yardım yapınız.
Kırılan camlara dikkat edin.
Gaz su elektrik tesisatlarını kontrol edin. Hasar varsa vanalarından kapatın.
Telefonu acil durumlar dışında kullanmayın.
Durumdan haberdar olmak için radyo dinleyin.
DIŞARIDA:
Eğer toplum Afet Gönüllüsü olarak, ilk yardım yangın söndürme veya hafif arama kurtarma
eğitimi aldıysanız önce etrafınızdakilerin iyi ve güvende olup olmadıklarını kontrol ediniz.
Acil durum çantanızı yanınıza alın ve mahalle buluşma noktanıza doğru harekete geçin, yol üzerindeki
hasara dikkat ederek bunları not alın.
Eğer gönüllü olarak eğitim almadıysanız ama yardım etmek istiyorsanız, ilk önce çevrenizdekilere
yardım edin.
Hasarlı binalardan uzak durun.
İLK 72 SAAT
Bir depremi izleyen ilk 72 saat içerisinde yardımın çoğu o anda etrafımızda olanlardan alırız.
Dünyanın hiçbir yerinde, bir afet sonrasındaki tüm ihtiyaçları karşılayabilecek bir yönetim yoktur.
Hazır olmak için edinebileceğimiz birçok beceri vardır.
İlk yardım
Hafif arama kurtarma
Yangın söndürme
Mahalle organizasyonu
Toplum afet gönüllüsü ve ilk yardım ya da Arama Kurtarma Kurslarına katılabilir, gönüllü yangın
önleyici olabilir ya da telsiz kullanmayı öğrenebilirsiniz. Yaşadığınız ya da çalıştığınız bölgedeki mahalle
afete hazırlık komitenize ya da toplum Afet Müdahale Takımına gönüllü olarak katılabilirsiniz.
Özel becerilerimiz olmadan da birçok şekilde yardım edebiliriz. Malzeme ve ulaşım sağlayabilir,
yiyecek ve su bulabilir, çadır ve diğer ihtiyaçlar hususunda yardım edebiliriz.
İLKYARDIM SETİ
Eviniz veya arabanız için birer ilk yardım seti hazırlayınız. İlkyardım setlerinde en az aşağıdaki
malzemeler bulunmalıdır.
Çeşitli ölçülerde yara bantları
5*5 cm steril gazlı bezler (4- 6 adet )
10*10 cm. steril gazlı bezler (4- 6 adet )
Antialerjik yapışkan bant (1 rulo)
Üçgen bandajlar (3 adet)
5 cm. eninde sargı bezleri ( 3 adet )
10 cm. eninde sargı bezleri (3 adet )
Makas
Cımbız, foseps
Eldiven
Çengelli iğne
Kalem
Not kağıdı
Fener
Düdük
DEPREMLE İLGİLİ İPUÇLARI
Depremi ilk fark ettiğinizde, çevrede kimse varsa DEPREM diye bağırarak onları uyarın. Herkesin
ÇÖMEL-KAPAN-TUTUN pozisyonunu alması gerekir.
Güvenli bir yer bulup çömelin.
Başınızı ve boynunuzu kuruyacak şekilde kapanın.
Güvenli bir yere tutunun,
Sarsıntı geçinceye kadar olduğunuz yerde kalın.
Sağlam bir masanın altına girin, ya da alçak sağlam bir mobilyanın, eşyanın yanına eğilin,
pencerelerden, kitaplıklardan, dosya dolaplarından, ağır aynalardan ve diğer ağır düşebilecek
eşyalardan uzak durunuz. Duvarları ve diğer tavan döşemelerini izleyerek, sarsıntı bitene kadar
bulunduğunuz yerde kalın.
Deprem sırasında bulunduğunuz yere bağlı olara uymamız gereken bazı bilgiler aşağıda sıralanmıştır.
1. Eğer yüksek yapılı bir binada iseniz ve yakınınızda sağlam bir masa yoksa bir iç duvar diplerine
doğru gidin ve başınızı kollarınızla koruyun. Eğer alarm sistemleri devreye girerse şaşırmayın. İçeride
kalın. Pencere camları sarsıntı sırasında yerinden çıkabilir ve yüzlerce parçaya ayrılarak etrafa
saçılabilir.
2. Eğer dışarıda iseniz, açıklık bir alana gidip, üzerinize düşebilecek
yıkıntılardan, elektrik kablolarından ve ağaçlardan korunun.
3. Eğer dışarıda binaların yanında kaldırımda iseniz düşen
kiremitlerden camlardan ve diğer enkazlardan korunmak için kapı
içine eğilin.
4. Eğer arabanın içinde iseniz, arabayı açıklık bir alana sürün ve sarsıntı bitene kadar arabanın içinde
kalın. Arabanızdan inip, yanına çömelmeniz durumunda, başka arabalar ya da zıplayan başka nesneler
size çarpa bilir. Köprülerden, alt geçitlerden ve elektrik direklerinden uzak durun.
5. Eğer kalabalık alışveriş merkezlerinde ve halka açık yerlerde iseniz, bir an önce çıkışa gitmek için
acele etmeyin. Devrilebilecek, eşya dolu raflardan ve eşyalardan uzak durun.
6. Eğer mutfakta iseniz, duvara sabitlenmemiş buzdolabı, ocak ve tezgâh üstü dolaplardan uzak
durun.
7. Eğer stadyumda, sinemada veya tiyatroda iseniz, oturduğunuz yerde kalın, kollarınızla başınızı
koruyacak şekilde kapanın. Sarsıntı geçene kadar yerinizden kımıldamayınız. Sakin olun bir an önce
çıkışa gitmek için acele etmeyiniz.